Przez całe życie mózg uczy się rozpoznawać kształty i przypisywać je do znanych kategorii. Sprowadza się to do tego, że często to, co widzimy mózg interpretuje tak jak nauczył się to robić w przeszłości. Okazuje się, że może to być bardzo złudne.

Gdy w XV wieku do brzegów Ameryki dopływali w galeonach pierwsi konkwistadorzy podobno Indianie nie byli w stanie ich zobaczyć, bo ich mózgi nie potrafiły zaklasyfikować tego, co widzą i wtedy oczy po prostu ich zwodziły. Niemożliwe? To zróbmy eksperyment.

[ibimage==19686==400naszerokosc==Oryginalny==self==null]

Powyżej znajduje się obrazek, który na pierwszy rzut oka wygląda tak jakby były na nim dwa obiekty o różnych odcieniach szarości. Jednak, gdy zakryje się część środkową okazuje się, że kolor jest ten sam tylko nasz mózg błędnie odczytuje pozostałe sygnały takie jak cień, a zwłaszcza środkowy gradient i w rezultacie widzimy nie to, co tam się znajduje tylko to, czego mózg oczekuje ze względu na zidentyfikowane czynniki.

Przyczyną tak niezwykłego złudzenia jest zjawisko hamowania obocznego na siatkówce. Po prostu kontrast między jasnymi i ciemnymi płaszczyznami zmienia się, co wprowadza błędy w percepcji. Podobnie dziwacznie wygląda kolejny przykład obrazujący to samo zjawisko.

[ibimage==19688==400naszerokosc==Oryginalny==self==null]

Kwadraty A i B są w rzeczywistości w tym samym kolorze, ale wyglądają jakby były zupełnie inne. Dopiero po kliknięciu poniższego obrazka można zobaczyć animację, która pokazuje nam jak rzeczywiście wyglądają te pola.

[ibimage==19687==400naszerokosc==Oryginalny==self==null]

Zjawisko hamowania obocznego pozwala też zobaczyć nieistniejące szare punkty na przecięciach linii w przykładzie poniżej.

[ibimage==19689==400naszerokosc==Oryginalny==self==null]

Wszyscy tak zwani sceptycy, specjaliści od "szkiełka i oka" powinni być zszokowani, bo nagle okazało się, że nie da się bezgranicznie wierzyć własnym oczom. Taki efekt jak w powyższym przykładzie jest chyba wystarczającym powodem do tego, aby mnie bezkrytycznie wierzyć we wszystko, co da się zobaczyć.