Czy Bóg i fizyka razem mogą przełamać nasze rozumienie czasu?

Kiedy w 1965 roku Roberto Bartini, włoski konstruktor lotniczy, opublikował swoją teorię sześciowymiarowego wszechświata, nawet najwybitniejsi fizycy byli oszołomieni jej odwagą. Dziś, po dekadach rozwoju fizyki kwantowej, jego wizja okazuje się zaskakująco zgodna z najnowszymi odkryciami naukowymi.

 

 

Bartini, nazywany “Czerwonym Baronem”, nie był zwykłym naukowcem. Ten genialny konstruktor samolotów, który uciekł z faszystowskich Włoch do Związku Radzieckiego, posiadał niezwykłą zdolność łączenia różnych dziedzin wiedzy. Jego artykuł “Związek między stałymi fizycznymi” zawierał rewolucyjną ideę: czas, podobnie jak przestrzeń, ma trzy wymiary.

 

Opublikowanie tej teorii nie przyszło łatwo. Artykuł Bartiniego spotkał się początkowo z oporem środowiska naukowego. Rewolucyjne idee przysporzyły mu wielkich problemów i nie chciano publikować jego artykułu. Dopiero wstawiennictwo znanego fizyka Bruno Pontecorvo umożliwiło publikację w prestiżowym czasopiśmie naukowym.

 

W modelu Bartiniego przeszłość, teraźniejszość i przyszłość nie następują po sobie, lecz istnieją równocześnie, tworząc złożoną strukturę czasoprzestrzeni. Według jego teorii, czas ma nie tylko długość (czas trwania), ale również szerokość (mnogość równoległych możliwości) i wysokość (różne prędkości upływu czasu). Ta koncepcja czasu jako wielowymiarowego kontinuum wyprzedziła o dekady współczesne teorie fizyków kwantowych.

 

Co fascynujące, teoria ta znajduje zaskakujące punkty wspólne z klasyczną teologią chrześcijańską. Teolodzy od wieków zmagali się z paradoksem boskiej przedwiedzy – jeśli Bóg zna przyszłość, czy jest ona już ustalona? W wielowymiarowym modelu czasu Bartiniego odnajdujemy rozwiązanie tego problemu: przyszłość jest przyczyną boskiej wiedzy, a nie odwrotnie. Bóg widzi wszystkie wydarzenia naraz, ponieważ w wyższym wymiarze metafizycznym już istnieją.

 

Współcześni fizycy kwantowi znajdują empiryczne potwierdzenia dla takiego postrzegania czasu. Zjawisko nazywane “retrokausalnością” – wpływem przyszłości na przeszłość – pojawia się w zaawansowanych eksperymentach kwantowych. Cząstki elementarne zdają się “wiedzieć” o pomiarach, które dopiero nastąpią, zachowując się w sposób sugerujący, że przyszłość w jakiś sposób już istnieje.

 

Izraelski fizyk Jacob Bekenstein, znany z pionierskich prac nad termodynamiką czarnych dziur, również rozwinął koncepcje wspierające wielowymiarowe rozumienie czasu. Jego badania nad entropią czarnych dziur pokazały, że informacja nigdy nie ginie, co stanowi kolejny argument za istnieniem czasoprzestrzeni jako całościowej struktury.

 

Teoria wszechświata blokowego (block universe) idzie jeszcze dalej, sugerując, że cała czasoprzestrzeń istnieje równocześnie jako czterowymiarowy “blok”, w którym przeszłość, teraźniejszość i przyszłość współistnieją. W takim modelu nasze subiektywne poczucie płynącego czasu byłoby jedynie złudzeniem wynikającym z ograniczonego postrzegania rzeczywistości.

 

Co to oznacza dla naszego rozumienia świata? Być może, jak sugerował Bartini, wielowymiarowa struktura czasu pozwala pogodzić boską przedwiedzę z ludzką wolnością, determinizm z przypadkiem, fizyczną przyczynowość z metafizyczną celowością. W takim ujęciu nauka i teologia mogą znaleźć nieoczekiwane punkty styczne.

 

Wkład Bartiniego do fizyki teoretycznej pozostaje niedoceniony, choć jego wpływ sięga daleko. Sergiej Korolew, twórca radzieckiego programu kosmicznego, nazywał go swoim nauczycielem. Niektórzy badacze sugerują nawet, że Bartini był prototypem Wolanda z powieści “Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakowa.

 

Dziś, gdy nauka coraz odważniej eksploruje granice czasu i przestrzeni, teoria sześciowymiarowego wszechświata Bartiniego jawi się nie jako kuriozum historii nauki, lecz jako wizjonerska koncepcja wyprzedzająca swoją epokę – most łączący fizykę kwantową z najgłębszymi pytaniami metafizycznymi.

 

 

Źródła:

https://www.researchgate.net/publication/320845631_Robert_Bartini_and_His_Contribution_to_the_Development_of_Transport_and_Aviation

https://www.intechopen.com/chapters/66082

https://www.cnn.com/travel/article/robert-bartini-mysterious-airplane-designer/index.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Bartini

https://www.popularmechanics.com/space/a64967180/3-dimensions-of-time/

https://interestingengineering.com/science/time-has-three-dimensions

https://en.wikipedia.org/wiki/Jacob_Bekenstein

https://phys.org/news/2017-07-physicists-retrocausal-quantum-theory-future.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Eternalism_(philosophy_of_time)

https://interestingengineering.com/science/block-universe-theory-is-the-passing-of-time-an-illusion