Czy ludzkie decyzje determinują stany kwantowe?

Kategorie:

Źródło: Rice University

Na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, że mechanika kwantowa i podejmowane przez nas decyzje nie mają ze sobą nic wspólnego. Według niektórych naukowców jest dokładnie odwrotnie. Fizyka kwantowa może pomóc wyjaśnić dlaczego podejmujemy niekiedy irracjonalne decyzje oraz umożliwić rozwiązanie sprzeczności między wynikani niektórych badań psychologicznych.

Jak twierdzi Zheng Joyce Wang, dyretor Communication and Psychophysiology Lab w Ohio State University oraz inni naukowcy którzy starają się wymodelować matematycznie nasze procesy decyzyjne, równania i aksjomaty najbardziej odpowiadające ludzkim zachowaniom mogą być tymi, które są zakorzenione w fizyce kwantowej.

"Ilekroć okazuje się że coś nie jest zgodne z klasycznymi teoriami, często określamy to jako irracjonalne. Lecz z punktu widzenia kwantowej kognitywistyki, niektóre wyniki nie są już irracjonalne. Są one zgodne z teorią kwantową - oraz z tym jak naprawdę zachowują się ludzie" - powiedziała Zheng Joyce Wang.

Prace naukowe Wang i jej kolegów wskazują, że myśląc w sposób podobny do kwantowego możemy podejmować ważne decyzje w obliczu niepewności oraz umożliwia nam to skonfrontowanie skomplikowanych pytań mimo naszych ograniczonych zasobów mentalnych. Gdy uczeni próbowali badać ludzkie zachowanie korzystając jedynie z klasycznych modeli matematycznych racjonalnego podejmowania decyzji, niektórych aspektów nie można było oszacować. Dlatego z klasycznego punktu widzenia, zachowania te wydają się irracjonalne.

Jako przykład podano, że naukowcy od dawna wiedzą iż kolejność zadawanych pytań w ankiecie może zmienić sposób w jakim ludzie będą odpowiadać. Ośrodki badające opinię publiczną zmieniają kolejność pytań wśród respondentów z nadzieją, że uda się zniwelować ten efekt. Tymczasem Zheng Joyce Wang wykazała w zeszłym roku, że wspomniany efekt może zostać dokładnie przewidziany i wyjaśniony dzięki kwantowemu aspektowi ludzkiego zachowania.

Jej zespół skupia się na tym jak abstrakcyjne zasady matematyczne teorii kwantowej rzucają światło na ludzkie postrzeganie i zachowania. Wang wyjaśnia:

"W dziedzinie nauk społecznych i behawioralnych jako całości, bardzo często używamy modeli prawdopodobieństwa. Możemy na przykład zapytać - jakie jest prawdopodobieństwo że dana osoba będzie działać w określony sposób lub dokona pewnych decyzji? Tradycyjnie, wszystkie te modele oparte są o klasyczną teorię prawdopodobieństwa. Zatem nie jest to tak egzotyczne dla badaczy społecznych aby myśleć o systemach kwantowych i ich zasadach matematycznych."

Fizyka kwantowa bada niejasności w świecie fizycznym. Stan danej cząstki, energii jaką zawiera, jej lokalizacja - wszystko to jest niepewne i musi zostać obliczone w kategoriach prawdopodobieństwa. W przypadku ludzi i ich niejasnego stanu psychicznego mamy do czynienia z kwantową kognitywistyką. Czasem nie jesteśmy pewni jak się czujemy, nie jesteśmy pewni którą opcję wybrać lub musimy podejmować decyzje na podstawie ograniczonych informacji.

"Nasz mózg nie może wszystkiego pomieścić. Nie zawsze jesteśmy jasno ustosunkowani do pewnych rzeczy. Lecz gdy zadasz mi pytanie, np. 'Co chcesz zjeść na kolację?', muszę pomyśleć i wymyślić lub skonstruować jasną odpowiedź. To jest kwantowa kognitywistyka. Myślę że formalizm matematyczny zapewniony przez teorię kwantową jest zgodny z tym, co czujemy intuicyjnie jako psycholodzy. Teoria kwantowa może nie być intuicyjna gdy używamy jej do opisania zachowania cząstki, ale jest dość intuicyjna gdy stosujemy ją do opisania naszych zazwyczaj niepewnych i niejednoznacznych myśli" - stwierdziła Zheng Joyce Wang.

Uczona przypomniała dobrze znany eksperyment myślowy Schrödingera - istnieje pewna szansa na to, że kot będzie żywy lub martwy. Obie możliwości mamy w swoich myślach, obie z nich są prawdopodobne, lecz dopiero gdy sprawdzimy stan zwierzaka ostatecznie przekonamy się która z tych dwóch opcji jest prawdziwa. Kot będzie albo żywy, albo martwy. W przypadku kwantowej kognitywistyki jest podobnie - chcemy podjąć decyzję, wybierając między dwoma opcjami. Obie wydają się realne, mamy je przed naszymi oczami, ale ostatecznie skłaniamy się ku jednej, podczas gdy druga staje się dla nas nieistotna.

Modelowanie matematyczne tego procesu jest trudne częściowo dlatego, że każde z możliwych rozwiązań dodaje wymiary do równania. Jako przykład podano republikanina który stara się wybrać kandydata na prezydenta USA i boryka się z wysokowymiarowym problemem - musi wybrać spośród 20 kandydatów. Otwarte pytanie, np. "Jak się czujesz?" posiada jeszcze więcej możliwych wyników i więcej wymiarów.

Z klasycznym podejściem do psychologii, odpowiedzi mogą nie mieć sensu, a naukowcy będą musieli tworzyć nowe aksjomaty matematyczne aby wyjaśnić zachowanie w danej sytuacji. Rezultat jest taki, że zaistnieje wiele klasycznych modeli psychologicznych, niektóre z nich będą w konflikcie a żaden z nich nie będzie pasował do każdej sytuacji.

Według Zheng Joyce Wang, dzięki mechanice kwantowej wiele różnych i skomplikowanych aspektów zachowania można wyjaśnić z jednym i tym samym ograniczonym zestawem aksjomatów. Ten sam model kwantowy, który wyjaśnia jak zmieniony układ pytań w ankiecie wpływa na odpowiedzi danej osoby, wyjaśnia również naruszenia racjonalności w dylemacie paradygmatu więźnia - jest to efekt w którym ludzie współpracują ze sobą nawet gdy nie jest to w ich najlepszym interesie.