Księga Wojnicza | Zaszyfrowane sekrety wszechświata?

Rękopis Wojnicza to średniowieczna księga, która od czasu jej odkrycia wprawia w zakłopotanie naukowców, kryptografów i lingwistów. Jego unikalne połączenie nieznanego pisma, osobliwych ilustracji i tajemniczego pochodzenia czyni go jednym z najbardziej zagadkowych i badanych tekstów na świecie.

Rękopis zyskał swoją popularność dzięki Polakowi, Michałowi Wojniczowi, który natrafił na niego w jednym z klasztorów jezuitów w leżącym nieopodal Rzymu miasteczku Frascati. Od 1969 roku był on przechowywany w bibliotece rękopisów na amerykańskim uniwersytecie Yale. Od tamtej pory, zagadka rękopisu była obiektem intensywnych badań, które jak do tej pory nie pozwoliły na rozwiązanie jego zagadki.

Rękopis składa się z 240 welinowych stron, z których każda ma wymiary około 6 na 9 cali. Tekst jest napisany nieznanym pismem, płynącym od lewej do prawej, w spójny i uporządkowany sposób. Uderzającą cechą manuskryptu są zawarte w niej szczegółowe ilustracje. Zawiera on przedstawienia roślin, ciał niebieskich, diagramów astronomicznych, postaci ludzkich i surrealistycznych krajobrazów. Są to jednak zaledwie ozdoby do niemożliwej do rozszyfrowania treści manuskryptu. Na przestrzeni wieków niezliczeni eksperci w dziedzinie kryptografii i lingwistyki próbowali złamać ten kod, niektórzy twierdzili nawet że im się udało. Póki co tajemnice manuskryptu pozostają jednak zagadką.

 

Pewnych rzeczy na jego temat, można się jednak domyślić nawet bez znajomości treści księgi. Naukowcy są pewni, że skrypt zdaje się być zgodny z zasadami gramatyki, co sugeruje, że może to być prawdziwy język. Nie przypomina on jednak żadnego znanego języka starożytnego, ani współczesnego. Pomimo rozległych wysiłków i postępów w kryptografii, nikt nie był w stanie zidentyfikować klucza ani odszyfrować więcej niż kilku pojedynczych słów lub fraz z manuskryptu. Skrypt zachowuje spójną strukturę w całym manuskrypcie, co sugeruje, że nie jest to po prostu przypadkowy bełkot.

Tajemnica Manuskryptu Voynicha dała początek licznym teoriom i spekulacjom. Niektórzy uważają, że manuskrypt został napisany w języku, który zaginął w historii. Miałoby to rzekomo tłumaczyć, dlaczego wysiłki mające na celu połączenie go ze znanymi językami, takimi jak łacina, arabski lub starożytne języki azji, zakończyły się niepowodzeniem.

 

Są też i tacy, którzy sugerują, że manuskrypt może być skomplikowaną mistyfikacją, stworzoną w celu oszukania jakiejś osoby lub grupy osób. Trudno jednak zrozumieć skrupulatność z jaką wykonano zarówno ilustracje jak i sam tekst. Stąd też wielu fascynatów tej księgi, uważa że manuskrypt zawiera cenną wiedzę, taką jak leki ziołowe, formuły alchemiczne lub jakąś ezoteryczną mądrość. Niektórzy zaproponowali nawet koncepcję, że manuskrypt jest pochodzenia pozaziemskiego, a zagadkowe pismo to poprostu język którym posługują się mieszkańcy innego świata.

W ostatnich latach Manuskrypt Voynicha został poddany zaawansowanej analizie naukowej, w tym datowaniu radiowęglowemu i spektroskopii w celu określenia wieku i pochodzenia jego materiałów. Badania te potwierdziły że pochodzi on z okresu średniowiecza. Umieszcza się go pomiędzy 1404 a 1438 rokiem. Te ramy czasowe są zgodne z historycznym kontekstem renesansu, okresu wielkiego fermentu intelektualnego i artystycznego.

 

Naukowcy wykorzystali również spektroskopię Ramana i inne techniki spektroskopowe do analizy atramentu i pigmentów użytych w ilustracjach manuskryptu. Badania te rzuciły światło na materiały i techniki stosowane przez jego twórcę lub twórców. Obrazowanie cyfrowe w wysokiej rozdzielczości pozwoliło natomiast dokładnie zbadać strony manuskryptu, ujawniając szczegóły, które były wcześniej trudne do dostrzeżenia. Ułatwiło to badanie poszczególnych znaków i symboli w skrypcie, które wyblakły z biegiem lat.

Informatycy i lingwiści zwrócili się do uczenia maszynowego i sztucznej inteligencji, aby przeanalizować tekst i spróbować go odszyfrować. Przedstawiono propozycje co do tego, że Księga Wojnicza jest zapisana w języku hebrajskim. Eksperyment został przeprowadzony w 2016 roku i zainicjowali je badacze Bradleya Hauer i Grzegorz Kondrak. Ich wyniki zostały jednak zakwestionowane, a skrytykowano ich między innymi za brak przetłumaczonych logicznie zdań.

 

Kilka lat później, podobną tezę wystosował niemiecki egiptolog Rainer Hannig z Roemer-und Pelizaeus Museum w Hildesheim. Naukowiec twierdził, że po zidentyfikowaniu związku między niektórymi postaciami z rękopisu Wojnicza, udało mu się przetłumaczyć pierwsze słowa, a następnie pełne zdania. Zdaniem Rainera Hanninga, przetłumaczenie Księgi Wojnicza powinno zająć co najmniej kilka lat. Ewentualne prace będą jednak wymagać udziału specjalistów z języka hebrajskiego, którzy dobrze znają średniowieczną odmianę tego języka oraz ówczesną terminologię tekstów botanicznych i medycznych. Jak narazie, nie podjęto żadnych wyraźnych kroków w tym kierunku.

Manuskrypt Wojnicza pozostaje nieprzemijającą tajemnicą, urzekającą wyobraźnię zarówno naukowców, jak i detektywów-amatorów. Strony tej księgi, jak narazie zawierają obietnicę starożytnej wiedzy, sekretów i specyfików, ale nie powinniśmy wykluczać, że pojawi się ktoś, kto rozszyfruje jego kod i ujawni kryjące się w nim enigmatyczne przesłanie.