Lilith - pierwsza żona Adama czy historyczny "głuchy telefon"?

Kategorie: 

Źródło: pixabay.com

Zgodnie z treścią Biblii, nieodłączną partnerką pierwszego mężczyzny na świecie, Adama, była Ewa, która została stworzona z jego żebra. W Księdze Rodzaju, istnieje jednak wzmianka o tym, że Adam miał przed Ewą inną kobietę, która podobnie jak i on została stworzona z gliny. Ta bezimienna kobieta, pozostaje zagadką historii i nie wiadomo zbyt wiele na jej temat. Popularna plotka uczyniła ją jednak demonem i nadała jej imię - Lilith.

Skąd wzięło się to imie? Z całą pewnością nie z księgi Rodzaju. Nie występuje ono nawet w Biblii. Istnieje jedynie wzmianka o pewnym „lilicie” w Księdze Izajasza, w proroctwie o śmierci Idumei. Jeśli chodzi o stworzenie Adama i Ewy, Księga Rodzaju jest skrajnie niespójna. Podczas gdy w jednym fragmencie, mówi o stworzeniu człowieka przez Boga:

„I stworzył Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył; stworzył mężczyznę i niewiastę. I Bóg im pobłogosławił i rzekł do nich Bóg: Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, i zapładniajcie ziemię, i podbijajcie ją, i panujcie nad rybami morskimi i ptactwem powietrznym, i nad każdym zwierzęciem, które pełza po ziemi." 

Zaledwie w rozdział później tekst mówi wyłącznie o stworzeniu Adama, którego Bóg uczynił z gliny i umieścił w Ogrodzie Eden. Dopiero na prośbę Adama Bóg stworzył Ewę co jest opisane w następujący sposób: 

„A Pan Bóg przyniósł człowiekowi głęboki sen; a kiedy zasnął, wziął jedno z żeber, i pokrył to miejsce mięsem. A Pan Bóg stworzył kobietę z żebra wziętego od mężczyzny i przyprowadził ją do mężczyzny. I rzekł człowiek: Oto kość z moich kości i ciało z mego ciała; będzie nazwana żoną, bo została zabrana mężowi."

Lilith „narodziła się” właśnie z tych niespójności, ponieważ dziury w księdze Rodzaju zostały zapełnione przez liczne teksty apokryficzne. Lilith, pojawia się po raz pierwszy w żydowskim Talmudzie, choć jeszcze nie jako pierwsza żona Adama. Uznawaną ją tam za demonicę, która rodzi nocne demony choć jednocześnie opisano ją jako piękną kobietę, o długich włosach i skrzydłach. W tradycji ludowej, była ona również uważana za morderczynie noworodków. Pod osłoną nocy zakradała się do domu i albo porywała dzieci,  wysysała z nich ich krew, albo zabijała lub rzucała na nie zaklęcia. Pod tym względem, w dużej mierze przypominała ona słowiańską mamunę.

Skąd więc istota taka jak Lilith wzięła się w żydowskim folklorze? Bezpośrednich analogii można doszukać się u najbliższych sąsiadów Izraela. „Lil” jest tłumaczone z sumeryjskiego jako „duch”, „lilu” z akadyjskiego - jako „noc”, a po hebrajsku „lilith” oznacza także nocnego ptaka, sowę. Źródeł tych opowieści upatruje się w demonicznym stworzeniu Ki-sikil-lil-la-ke w sumeryjskim eposie o Gilgameszu. Wiele z symboliki zawartej w przypowieści o której mowa, przywodzi zresztą na myśl historie o biblijnym Edenie. Bogini Inanna zasadziła drzewo huluppa w swoim ogrodzie, aby zrobić z niego łóżko i tron. Po 10 latach zobaczyła, że w korzeniach drzewa​​ osiadł wąż, a na gałęziach pojawiło się gniazdo ptaka. Ki-sikil-lil-la-ke był wspomnianym wężęm. Bogini wezwała na pomoc Gilgamesza, który uderzył w drzewo, odstraszając zarówno węża jak i ptaki.

Ki-sikil-lil-la-ke ma stanowić źródło babilońskich i asyryjskich demonów nocy znanych jako lilu, lilitu i ardat lili. W niektórych tekstach, ardat lili pojawia się jako mała córka lilitu. Z biegiem lat, babilońskie lilitu stały się dobrą boginią Lamashtu lub Lamassu. Nie straciła ona jednak niektórych ze swoich złych cech. Uważano iż była odpowiedzialna za śmierć noworodków, poronienia, trudny poród i przerwanie laktacji. W tradycji żydowskiej wszystkie te bliskowschodnie demony i boginie wtopiły się w postać Lilith.

Zarówno sama Lilith jak i jej potomstwo płci żeńskiej, było uważane za piękne. Twierdzono iż demony narodzone z Lilith uwodziły mężczyzn, atakowały ich sny w środku nocy i zastępowały prawdziwe kobiety. Dlatego żony, pomimo zakazów rabinów, zwracały się do Kabalistów i magów, aby chronić swoich mężów przed ich mocą. Sama Lilith została następnie przyjęta w kulturze chrześcijańskiej jako postać uznawana za mityczną "pierwszą żonę Adama", która odmówiła poddania mu się i uciekła z rajskiego ogrodu zostając matką demonów.

 

Ocena: 

5
Średnio: 5 (1 vote)
loading...

Komentarze

Skomentuj