Sahara, największa pustynia świata, kojarzona jest głównie z nieskończonymi wydmami i ekstremalnymi warunkami klimatycznymi. Jednakże współczesne badania naukowe rzucają nowe światło na przeszłość tego regionu, sugerując, że nie zawsze był to jałowy obszar, jakim jest dzisiaj. Odkrycia dokonane przy pomocy nowoczesnych technologii satelitarnych wskazują na istnienie skomplikowanej sieci rzek i jezior, które kiedyś przecinały ten rozległy teren. Te rewelacje mogą zmusić naukowców do rewizji dotychczasowych wyobrażeń o historii Sahary, a być może i całej Afryki.

Zacznijmy od hipotez dotyczących „Zielonej Sahary”. Około 10 tysięcy lat temu, w okresie zwanym Afrykańskim Okresem Humidowym, Sahara była znacznie bardziej wilgotnym miejscem niż dzisiaj. Wówczas to tereny te pokryte były bujnymi łąkami, a wody Nilu tworzyły gigantyczne jeziora, które rozciągały się na dziesiątki tysięcy kilometrów kwadratowych. Dowody na to znajdują się w licznych skamieniałościach ryb oraz osadach organicznych odkrytych w różnych częściach Sahary. Te znaleziska sugerują, że ówczesny klimat sprzyjał rozwojowi flory i fauny oraz osiedlom ludzkim, które mogły korzystać z zasobów wodnych.

Co jednak ciekawe, badania map z XV i XVI wieku ukazują Saharę jako obszar usiany rzekami, jeziorami i miastami. W tamtym czasie europejscy kartografowie rysowali mapy, na których Sahara wyglądała zupełnie inaczej niż dzisiaj. Rzeki, takie jak Tamanrasset, mogły być wówczas istotnymi korytarzami migracyjnymi dla ludzi i zwierząt, łączącymi Afrykę Subsaharyjską z regionem Morza Śródziemnego. Choć dziś rzeka Tamanrasset i inne podobne systemy rzeczne są jedynie wspomnieniem, ich pozostałości można zobaczyć dzięki obrazom radarowym uzyskanym z satelitów, które ujawniają złożone sieci kanałów rzecznych ukrytych pod piaskami pustyni.

Kolejnym istotnym odkryciem jest istnienie ogromnego jeziora, które powstało około 250 tysięcy lat temu, kiedy wody Nilu przebiły się przez niskie kanały w pobliżu Wadi Tushka. Jezioro to, o powierzchni przekraczającej 42 tysiące mil kwadratowych, było jednym z największych zbiorników wodnych na terenie dzisiejszej Sahary. Dzięki badaniom radarowym, geolodzy odkryli ślady tego jeziora głęboko pod powierzchnią pustyni, co wskazuje na istnienie potężnych systemów wodnych, które niegdyś zasilały ten region.

Te wszystkie odkrycia stawiają współczesną naukę przed poważnym dylematem. Jeśli starożytne mapy i satelitarne zdjęcia rzeczywiście przedstawiają Saharę jako obszar bogaty w wodę i życie, to jak to się stało, że dzisiejsza Sahara jest jednym z najbardziej nieprzyjaznych miejsc na Ziemi? Czy zmiany klimatyczne, które doprowadziły do jej obecnego stanu, były bardziej dramatyczne i gwałtowne niż dotychczas sądzono? A może naukowcy przeoczyli coś istotnego w analizie przeszłości tego regionu?

Niektórzy badacze sugerują, że „oficjalna nauka” może być zbyt konserwatywna w podejściu do rewizji historii. Starożytne mapy, ruiny miast widoczne na zdjęciach satelitarnych oraz nowe odkrycia geologiczne mogą sugerować istnienie wysoko rozwiniętych cywilizacji, które kwitły na tych terenach, zanim Sahara zamieniła się w pustynię. Jeśli tak było, to nasza wiedza o historii Afryki, a być może i całej ludzkości, wymaga gruntownej rewizji.

Czy oficjalna nauka będzie gotowa przyjąć te nowe dowody i otworzyć się na możliwość istnienia „cywilizacji przedpotopowych” na Saharze? Czas pokaże, ale jedno jest pewne – odkrycia z głębin Sahary zadają więcej pytań, niż udzielają odpowiedzi, i mogą zrewolucjonizować naszą wiedzę o historii tej części świata.