Mouras – tajemnicze kobiety budujące megality i nauczycielki ludzkości

W starożytnych zakątkach Europy, na wzgórzach porośniętych mgłą, stoją niemi świadkowie przeszłości – dolmeny, kromlechy i menhiry. Te monumentalne konstrukcje z kamienia, wzniesione tysiące lat temu, do dziś budzą podziw i zaskoczenie. Jednak jeszcze bardziej fascynujące niż same megality są legendy o ich twórcach – tajemniczych kobietach znanych w Portugalii jako Mouras, istotach obdarzonych nadprzyrodzonymi mocami i wiecznym życiem.

 

 

Archeolog Henna Lindström z Uniwersytetu Helsińskiego podjęła się niezwykłego zadania zgłębienia folkloru i legend dotyczących tych nadprzyrodzonych budowniczych. W swojej pracy magisterskiej przeanalizowała mity z różnych krajów europejskich, skupiając się szczególnie na portugalskich opowieściach o Maurach – strażniczkach i twórczyniach dolmenów.

 

Datowania radiowęglowe wskazują, że pierwsze megalityczne konstrukcje zaczęto wznosić w Europie między 4800 a 3800 rokiem p.n.e., w okresie neolitu. Portugalia była jednym z pierwszych regionów europejskich, gdzie pojawiły się megality – początkowo jako pojedyncze, pionowo ustawione kamienie zwane menhirami, a później jako kromlechy, czyli okrągłe kompozycje kamienne. Dziś na Półwyspie Iberyjskim można znaleźć tysiące takich konstrukcji.

 

Według legend zebranych przez Lindström, Mouras były istotami o niezwykłych mocach. Cieszyły się wiecznym życiem, wieczną młodością i nadzwyczajną mądrością. Były nauczycielkami ludzkości – przekazywały ludziom umiejętności niezbędne do przetrwania i rozwoju cywilizacji. Uczyły tkactwa, przędzenia, wyrobu sera, warzenia piwa i orania ziemi. Dawały ludziom zwierzęta gospodarskie – owce, świnie i krowy. W zamian za swoje dary prosiły jedynie o odrobinę mleka.

 

Etymologia nazwy „Moura" wskazuje na możliwe powiązania z innymi europejskimi boginiami, szczególnie ze starożytnymi greckimi Mojrami – boginiami losu, znającymi przyszłość każdego człowieka, którym podlegał nawet sam Zeus. Portugalscy Maurowie żyli na Ziemi jeszcze przed pojawieniem się ludzi, a kiedy ci się pojawili, pełnili wobec nich rolę nauczycieli, przekazując wiedzę o rolnictwie, nawigacji i obróbce żelaza.

 

W mitach opisywane są jako istoty o podwójnej naturze – piękne półkobiety, półwęże lub półkobiety, półbyki. Mogły komunikować się ze zmarłymi i posługiwać się promieniami słonecznymi. Niektóre legendy przypisują im nawet stworzenie świata – tworzenie wzgórz, dolin, rzek oraz budowanie dolmenów, menhirów i malowanie naskalnych obrazów. Dawały życie dzieciom, które mogły być przodkami ludów przekazujących te legendy.

Image

Megality, które według wierzeń stworzyły Mouras, nie były jedynie miejscami pochówku. Sztuka i symbolika portugalskich dolmenów, ich orientacja w kierunku wschodu słońca lub pełni księżyca, wskazują, że ich budowniczowie mogli wierzyć w odrodzenie. Konstrukcje te pełniły prawdopodobnie rolę podobną do późniejszych kościołów – były ośrodkami duchowymi, miejscami gdzie ludzie gromadzili się, aby świętować ważne wydarzenia i podejmować decyzje istotne dla całej społeczności.

 

Z nadejściem chrześcijaństwa wiele z tych praktyk zostało zakazanych. Chrześcijańscy księża zabronili corocznych obchodów wokół dolmenów, niektóre konstrukcje zostały zniszczone, a inne przekształcone w chrześcijańskie sanktuaria. Mimo tych prześladowań, legenda o Maurach przetrwała do naszych czasów, przypominając o głębokich korzeniach europejskiej duchowości i związkach człowieka z potężnymi siłami natury.

 

Badania archeologiczne potwierdzają, że megality były dziełami ludzi z epoki neolitu, jednak legendy o ich nadprzyrodzonych budowniczych pozwalają nam lepiej zrozumieć, jak wielkie wrażenie musiały robić te konstrukcje na kolejnych pokoleniach. W opowieściach o Maurach kryje się echo wiedzy naszych przodków o znaczeniu harmonii z naturą, cyklach życia i śmierci oraz przekazywaniu wiedzy, która pozwoliła ludzkości przetrwać i rozwijać się przez tysiąclecia.

 

Dziś, stojąc przed dolmenem w portugalskim krajobrazie, trudno nie zastanawiać się, czy gdzieś w głębi kamieni nie czuwa nadal tajemnicza Moura, strażniczka starożytnej mądrości, oczekująca jedynie drobnego daru – miseczki mleka – w zamian za swoją opiekę i błogosławieństwo.