Najwcześniejsza znana kopia Ewangelii Tomasza odkryta w bibliotece w Hamburgu

Od dziesięcioleci fragment papirusu o numerze inwentarzowym P.Hamb.Graec. 1011 pozostawał niezauważony w Państwowej i Uniwersyteckiej Bibliotece Carla von Ossietzky'ego w Hamburgu. Teraz papiroznawcy dr Lajos Berkes z Instytutu Chrześcijaństwa i Starożytności na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie (HU) oraz prof. Gabriel Nocchi Macedo z Uniwersytetu w Liège w Belgii zidentyfikowali ten fragment jako najwcześniejszą zachowaną kopię Ewangelii według Tomasza.

 

 

To znaczące odkrycie dla dziedziny badań, ponieważ rękopis ten sięga początków chrześcijaństwa. Do tej pory najstarszą znaną grecką wersją Ewangelii Tomasza był kodeks z XI wieku. Ewangelia ta opowiada o dzieciństwie Jezusa i jest jednym z apokryfów biblijnych. Pisma te nie zostały włączone do Biblii, ale ich historie były bardzo popularne i rozpowszechnione w starożytności i średniowieczu.

"Fragment ten jest niezwykle interesujący dla badań" - mówi Lajos Berkes, wykładowca na Wydziale Teologii Uniwersytetu Humboldta. "Z jednej strony dlatego, że udało nam się go datować na IV-V wiek, czyniąc go najwcześniejszą znaną kopią. Z drugiej strony, ponieważ udało nam się uzyskać nowe spojrzenie na przekaz tego tekstu".

"Nasze ustalenia na temat tego późnoantycznego greckiego odpisu potwierdzają aktualną ocenę, że Ewangelia Dzieciństwa według Tomasza została pierwotnie napisana po grecku" - mówi Gabriel Nocchi Macedo z Uniwersytetu w Liège.

Fragment, który mierzy około 11 x 5 centymetrów, zawiera łącznie trzynaście linijek w greckich literach, około 10 liter na linię, i pochodzi z późnoantycznej Egiptu. Papirusy pozostawał niezauważony przez długi czas, ponieważ uważano, że jego treść jest nieistotna.

 

Sądzono, że jest to część codziennego dokumentu, takiego jak prywatny list czy lista zakupów, ponieważ pismo wydaje się tak niezdarnie. Najpierw zauważono słowo Jezus w tekście. Następnie, porównując go z licznymi innymi zdigitalizowanymi papirusami, odczytano go literę po literze i szybko zdaliśmy sobie sprawę, że nie może to być codziennym dokumentem.

 

Używając innych kluczowych terminów papiroznawcy wyszukiwanych w innych wczesnych tekstach chrześcijańskich, rozpoznano, że jest to kopia Ewangelii według Tomasza. Z porównania z już znanymi rękopisami tej Ewangelii wiemy, że nasz tekst jest najwcześniejszy. Podąża za oryginalnym tekstem, który według obecnego stanu badań został napisany w II wieku n.e.

 

Badacze zakładają, że kopia Ewangelii została stworzona jako ćwiczenie pisarskie w szkole lub klasztorze, na co wskazuje niezgrabne pismo z nierównymi liniami, między innymi. Nieliczne słowa na fragmencie pokazują, że tekst opisuje początek "ożywienia wróbli", epizodu z dzieciństwa Jezusa, który uważany jest za "drugi cud" w apokryficznej Ewangelii Tomasza: Jezus bawi się nad spienioną rzeką i formuje dwanaście wróbli z miękkiej gliny, którą znajduje w błocie. Gdy jego ojciec Józef ganił go i pytał, dlaczego robi takie rzeczy w święty szabat, pięcioletni Jezus klaszcze w dłonie i ożywia gliniane figurki.