Nowe datowanie Sfinksa: Projekt ARCE odkrywa prawdziwy wiek egipskiego kolosa

Od stuleci Wielki Sfinks w Gizie fascynuje badaczy i turystów z całego świata. Ta monumentalna rzeźba o ciele lwa i ludzkiej głowie przez lata była przedmiotem niezliczonych dyskusji i teorii dotyczących jej wieku, przeznaczenia i budowniczych. Przez długi czas większość egiptologów wiązała powstanie Sfinksa z epoką faraona Chefrena z IV dynastii (około 2500 p.n.e.), jednak najnowsze badania przeprowadzone w ramach Projektu Sphinx ARCE dostarczają zaskakujących dowodów na temat jego prawdziwego wieku.

 

 

Amerykańskie Centrum Badawcze w Egipcie (ARCE) od lat prowadzi szczegółowe badania nad Wielkim Sfinksem w Gizie. Jednym z najbardziej znaczących przedsięwzięć był projekt mapowania Sfinksa, rozpoczęty w 1979 roku pod kierownictwem Marka Lehnera. Przez lata Lehner i jego zespół prowadzili szczegółowe pomiary i dokumentowali stan każdego fragmentu monumentu, tworząc najdokładniejsze mapy tego starożytnego posągu.

 

Jednak prawdziwy przełom nastąpił, gdy badacze odkryli, że kamienie ze ściany obok Sfinksa zostały pobrane z przodu samego posągu. To odkrycie pozwoliło na zastosowanie nowej metody datowania, która przyniosła zaskakujące rezultaty.

 

Tradycyjne metody datowania, takie jak datowanie radiowęglowe, nie mogą być stosowane do określania wieku skał, ponieważ opierają się na zawartości węgla w organizmach żywych. Z tego powodu naukowcy zwrócili się ku nowocześniejszej metodzie - optycznie stymulowanej luminescencji (OSL).

 

Metoda OSL nie określa wieku samej skały, lecz pokazuje, jak dawno materiał został odsłonięty i wystawiony na działanie światła słonecznego, a następnie zakryty. W przypadku ściany obok Sfinksa metoda ta pozwala ustalić, kiedy kamienie zostały wycięte i umieszczone w murze.

Image

Stosując metodę OSL do datowania ściany, a przez to pośrednio samego Sfinksa (gdyż oba elementy powstały w tym samym czasie, a kamienie ściany pochodzą z przodu posągu), badacze uzyskali datę około 3100 r. p.n.e. (±540 lat). Oznacza to, że Sfinks został zbudowany znacznie wcześniej niż dotychczas sądzono - w okresie wczesnego Okresu Dynastycznego lub nawet w czasach przed dynastycznych.

 

Jeśli te odkrycia są prawidłowe, to zmuszają nas do przemyślenia wielu aspektów historii starożytnego Egiptu. Data około 3100 r. p.n.e. sytuuje powstanie Sfinksa w okresie zjednoczenia Górnego i Dolnego Egiptu przez faraona Narmera (Menesa), uważanego za założyciela I dynastii.

 

Takie datowanie sugeruje, że Sfinks mógł być pierwszym monumentalnym posągiem w historii Egiptu, powstałym na długo przed piramidami w Gizie. Mogło to być dzieło wczesnych władców zjednoczonego Egiptu, dążących do utrwalenia swojej władzy i prestiżu poprzez wzniesienie ogromnego posągu symbolizującego boską potęgę.

 

Nowe datowanie podważa też tradycyjny pogląd, że Sfinks przedstawia faraona Chefrena. Jeśli powstał około 3100 r. p.n.e., to nie mógł przedstawiać władcy żyjącego tysiąc lat później. Możliwe, że pierwotnie posąg miał inną twarz, która została przekuta w okresie Starego Państwa, aby upodobnić ją do jednego z faraonów IV dynastii.

 

Należy zaznaczyć, że nowe datowanie Sfinksa spotyka się z krytyką części środowiska egiptologicznego. Niektórzy badacze kwestionują metodologię lub interpretację wyników, wskazując na możliwe błędy w procesie datowania.

 

Wielu tradycyjnych egiptologów nadal optuje za konwencjonalnym datowaniem posągu na czasy Starego Państwa (około 2500 r. p.n.e.), powołując się na archeologiczny i stylistyczny kontekst kompleksu w Gizie. Wskazują oni na podobieństwa między twarzą Sfinksa a wizerunkami faraona Chefrena, jak również na architektoniczne powiązania z pobliskimi piramidami.

 

Jednakże, coraz więcej naukowców zaczyna rozważać możliwość, że Sfinks mógł być starszy niż dotychczas sądzono. Niektórzy geolodzy, w tym Robert Schoch z Uniwersytetu Bostońskiego, jeszcze przed badaniami ARCE sugerowali wcześniejsze datowanie posągu, opierając się na śladach erozji wodnej na jego korpusie, wskazujących na okres, gdy klimat Egiptu był znacznie wilgotniejszy.

 

Projekt Sphinx ARCE i jego odkrycia otwierają nowy rozdział w badaniach nad jednym z najbardziej tajemniczych zabytków starożytnego świata. Dalsze analizy i bardziej zaawansowane metody datowania mogą przynieść jeszcze dokładniejsze określenie wieku posągu.

 

Kluczowe będzie również poszerzenie badań o inne elementy kompleksu w Gizie, aby ustalić chronologiczną sekwencję powstawania poszczególnych budowli i ich wzajemne relacje. Współpraca między archeologami, geologami, fizykami i specjalistami od datowania jest niezbędna do rozwiązania zagadki wieku Sfinksa.

 

Niezależnie od ostatecznego wyniku tej debaty, jedno jest pewne: Wielki Sfinks pozostaje jednym z najbardziej fascynujących zabytków starożytnego świata, a jego zagadka wciąż inspiruje naukowców do poszukiwania nowych metod i podejść badawczych, które mogą rzucić światło na najstarsze dzieje ludzkiej cywilizacji.