Również historia chromosomu Y - kluczowego dla determinacji płci męskiej - zawiera elementy niespodzianki. Niedawne badania genetyczne przeprowadzone przez zespół naukowców z University of Arizona pokazują, że nasz wiedza o tym chromosomie i jego ewolucji musi zostać nieco przebudowana.

Zdobyta przez naukowców wiedza została oparta na analizie DNA Afroamerykanina, który przesłał swoje próbki do Family Tree DNA w celu zbadania relacji rodzinnych. Zaskoczenie przyszło, gdy analiza genetyczna pokazała, że chromosom Y badanego oddzielił się od innych linii ewolucyjnych chromosomów Y znacznie wcześniej, niż przypuszczano - dokładnie około 338 000 lat temu.

Zrozumienie tego faktu wymaga jednak krótkiego wprowadzenia do biologii. Chromosom Y, jako czynnik determinujący płeć męską, posiada unikalną cechę - większość jego sekwencji nie jest zmienna i nie wymienia informacji genetycznej z innymi chromosomami. Dzięki temu łatwiej jest ustalić więzi rodzinne między liniami - jeśli dwa chromosomy Y mają tę samą mutację, oznacza to, że mają wspólnego przodka. Im więcej mutacji różni dwa chromosomy Y, tym wcześniej musiał żyć ich wspólny przodek.

Oznacza to, że odkryty chromosom Y wskazuje na o wiele starszego przodka, niż do tej pory sądzono. Co więcej, anatomicznie współczesne skamieniałości człowieka pochodzą z okresu znacznie późniejszego. Oznacza to, że odkryta linia genetyczna chromosomu Y, choć nie pasuje do istniejących drzew chromosomu Y, wywodzi się od przodków, którzy żyli zdecydowanie wcześniej.

To ciekawe, że około 300 000 lat temu neandertalczycy oddzielili się od przodków człowieka, jednak anatomicznie współcześni ludzie nie pojawili się jeszcze w zapisie kopalnym. Pojawiły się dopiero 100 000 lat później. W porównaniu do bardziej archaicznych form, anatomicznie współcześni ludzie cechują się lżejszą kością, mniejszą twarzą schowaną pod wysokim czołem, brakiem grzebienia czaszki i mniejszymi podbródkami.

Znalezisko to jest niezmiernie ważne dla badań nad pochodzeniem i ewolucją ludzkości. Umożliwia precyzyjniejsze określenie czasu pojawienia się ostatniego wspólnego przodka chromosomu Y oraz zrozumienie związku między różnymi liniami tego chromosomu. Potwierdza również hipotezę, że anatomicznie współcześni ludzie pojawili się znacznie później niż neandertalczycy. W efekcie, nasza wiedza o ewolucji chromosomu Y - i o nas samych - stała się o wiele bogatsza.