Badania starożytnych cywilizacji nieustannie ujawniają artefakty, które kwestionują nasze zrozumienie historii ludzkości. Jednym z takich odkryć jest tabliczka z Dispilio, znaleziona na północy Grecji, która stawia intrygujące pytania dotyczące rozwoju pisma, dawnych społeczeństw i możliwości połączeń między odległymi kulturami. Ta skromna tabliczka z gliny, jest datowana na około 5 200 lat, poprzedzając najstarsze znane systemy pisma autorstwa Sumerów i Egipcjan. Czy jest to dzieło jakiejś innej zaawansowanej kultury? Czy może coś zupełnie innego

Tabliczka z Dispilio została znaleziona w 1993 roku podczas wykopalisk archeologicznych nad Jeziorem Kastoria w okolicach Dispilio, niedaleko miasta Kastoria w Grecji. To obszar o bogatej historii, z dowodami ciągłego osadnictwa ludzkiego datowanymi na tysiące lat. Tabliczkę znaleziono w błocie, któremu najpewniej zawdzięcza zakonserwowanie i zachowanie się do naszych czasów.

Sama tabliczka jest wykonana z gliny i ma około 7 cm długości, 6 cm szerokości i 2 cm grubości. Wyryto na niej zestaw symboli, które wydają się być ułożone w siatkę, przypominającą wczesną formę pisania. Symbole to zestaw linii, krzyżyków i innych abstrakcyjnych kształtów, których cel i znaczenie jak dotąd umykały archeologom, językoznawcom i historykom.

Datowanie radiowęglowe umieszcza tabliczkę z Dispilio na około 5 200 lat temu, co czyni ją jednym z najstarszych artefaktów piśmienniczych w Europie. Ta data, zbieżna z wczesną epoką brązu, umieszcza stworzenie tabliczki w kontekście kształtujących się europejskich cywilizacji. Oznacza to iż to nieznane pismo, powstało całe tysiąclecia przed pismem linearnym B, czyli wczesną formą pisemnego języka greckiego, co kwestionuje obecne teorie na temat pochodzenia i rozpowszechniania pisma w Europie. 

W odróżnieniu od dobrze znanych starożytnych systemów, takich jak hieroglify egipskie czy klinowe pismo sumeryjskie, to treść tabliczki Dispilio pozostaje w dużej mierze nieodczytana. Różni badacze zaproponowali teorie na temat celu i znaczenia tych symboli, ale żadna nie zdobyła szerokiego uznania. Niektórzy wierzą, że symbole reprezentują wczesną formę pisma, być może rodzaj sylabowego pisma lub systemu proto-pisarskiego. Inni sugerują, że może to być forma sztuki dekoracyjnej lub narzędzie mnemotechniczne używane do celów religijnych lub rytualnych.

Tajemnica wokół tabliczki z Dispilio dała początek fascynującym teoriom. Niektórzy badacze sugerują, że symbole te mogą być częścią zaginionej europejskiej cywilizacji lub nawet mieć związki z innymi starożytnymi pismami. Pomysł na prehistoryczną zaawansowaną kulturę napawa spekulacjami, ale nie znaleziono jeszcze przekonujących dowodów popierających tę teorię.

Mimo że tabliczka z Dispilio pozostaje tajemnicza, jej odkrycie oferuje fascynujący wgląd w życie ludzi żyjących w tak dawnych czasach, że nie pozostał już po nich praktycznie żaden ślad. Inskrypcja na tej glinianej tabliczce, relikt z odległej przeszłości, przypomina nam o wiecznym dążeniu do wiedzy i zrozumienia naszego pochodzenia. Nigdy nie wiadomo. Może gdzieś nieopodal jeziora Kastoria kryje się jakiś neolityczny kamień z Rosetty. Tylko czas pokaże czy zagadka tabliczki z Dispilio doczeka się rozwikłania.